Việc sửa đổi Nghị định 107/2018/ND-CP về giao dịch và xuất khẩu lúa đã được các bên liên quan trong ngành dự đoán rộng rãi, những người hy vọng những thay đổi sẽ thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh hơn. Mục tiêu cuối cùng là nâng cao hiệu quả của chuỗi giá trị gạo và cải thiện thu nhập cho nông dân.
Cải thiện khung pháp lý
Sau bảy năm có hiệu lực, Nghị định 107 đã ảnh hưởng đáng kể đến các hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam. Tuy nhiên, theo bộ phận xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công nghiệp và Thương mại, việc thực hiện thực tế đã tiết lộ một số thiếu sót phải được giải quyết.
Đáp lại, chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định 01/2025/ND-CP vào ngày 1 tháng 1 năm 2025, sửa đổi một số điều khoản của Nghị định 107. Động thái này phản ánh cam kết tiếp tục của chính phủ trong việc tăng cường quản trị xuất khẩu lúa.
Nghị định mới giới thiệu các giải pháp quản lý rõ ràng hơn, phù hợp hơn để đảm bảo an ninh lương thực trong nước, ổn định giá gạo và nâng cao các nỗ lực chất lượng và thương hiệu. Các biện pháp này được coi là các bước thiết yếu để tăng tốc các hoạt động xuất khẩu lúa của Việt Nam.
Phó Giám đốc Bộ phận xuất khẩu, Tran Thanh Hai, lưu ý rằng Bộ đã tổ chức nhiều cuộc họp và hội thảo để thu thập phản hồi về dự thảo sửa đổi để đảm bảo khung pháp lý được cập nhật phù hợp với các điều kiện kinh doanh hiện tại và thách thức thực tế trong giao dịch gạo.
Ông nhấn mạnh rằng Bộ đã điều chỉnh một số điều khoản dựa trên đầu vào từ các doanh nghiệp và cá nhân trong ngành để làm cho môi trường pháp lý minh bạch, hiệu quả và có thể thích nghi hơn.
Sản xuất gạo đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, cung cấp sinh kế cho hàng triệu nông dân. Mặc dù xếp hạng toàn cầu là một trong những nhà xuất khẩu gạo hàng đầu, ngành công nghiệp trong nước vẫn vật lộn với các điểm yếu về cấu trúc, đặc biệt là trong chuỗi giá trị sản xuất và phân phối.
Các chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết của các cơ chế điều tiết tốt hơn để hỗ trợ việc bán gạo với giá hợp lý trong khi vẫn duy trì sự ổn định về giá trong nước. Một khung hợp tác mạnh mẽ hơn giữa các nhà sản xuất, khu vực và nhà xuất khẩu là điều cần thiết để đảm bảo cung cấp nhất quán và loại bỏ các hoạt động trục lợi ngắn hạn.
Xác định lại chiến lược xuất khẩu gạo Việt Nam
Nhận xét về mở rộng thị trường, Tiến sĩ Le Quoc Phuong, cựu phó giám đốc của Bộ Công nghiệp và Trung tâm Thông tin Thương mại về Công nghiệp và Thương mại, tuyên bố rằng thay vì cạnh tranh về sản lượng, Việt Nam nên xoay quanh các sản phẩm gạo có giá trị cao như gạo hữu cơ
Các sản phẩm này có nhu cầu cao ở các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Canada, nơi người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và chất lượng nghiêm ngặt. Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam, một triệu ha của chương trình gạo có chất lượng cao, chất lượng cao dự kiến sẽ đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi này.
Bộ Công nghiệp và Thương mại cũng đang đẩy mạnh các nỗ lực xúc tiến thương mại để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu Việt Nam. Ngoài các điểm đến truyền thống như Trung Quốc, các cơ hội đang nổi lên ở Châu Phi, Trung Đông và Nam Á, với điều kiện các doanh nghiệp có thể điều chỉnh bao bì, hậu cần và sản phẩm để đáp ứng các yêu cầu địa phương.
Các hiệp định thương mại gần đây với các quốc gia như Indonesia, cùng với kế hoạch mở rộng vào Trung Quốc, Bangladesh và Ghana, đại diện cho các bước chiến lược để ổn định thị trường xuất khẩu trong một môi trường toàn cầu ngày càng biến động. Các doanh nghiệp cũng được khuyến khích tận dụng các hiệp định thương mại tự do để mở rộng phạm vi thị trường của họ.
Các nhà xuất khẩu hiện tại phải đối mặt với các quy định kỹ thuật ngày càng nghiêm ngặt, đã cảnh báo Tiến sĩ Phuong. Các hiệp hội chính phủ và thương mại phải chủ động đàm phán ở cấp chính phủ, xây dựng các rào cản đối phó và sử dụng các công cụ quốc phòng thương mại để bảo vệ gạo Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Phó Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường, Phung Duc Tien, nói thêm rằng Bộ của ông đang tăng tốc thực hiện sáng kiến một triệu ha để đảm bảo nguồn cung cấp chất lượng cao bền vững. Bộ cũng đang nâng cao nhận thức về chương trình và tích cực mời các doanh nghiệp hợp tác với nông dân và hợp tác xã trong việc xây dựng các mô hình sản xuất gạo phát thải có thể mở rộng.
Trong khi đó, chính phủ tiếp tục hỗ trợ nông dân chuyển giao công nghệ, cơ giới hóa và thực tiễn tốt nhất trong canh tác lúa.
PV